پرسش :

در اطراف من افرادي هستند كه اصلا از روشهاي ديني نمي توان با آنها مهربان شد من همه راهها را امتحان كرده ام و فقط بايد رفتارهاي خودشان كه مغاير احكام اسلام است وروي من نيز تأثير مي گذارد آيا گناهي شامل من است ؟ چون مجبورم با آنها رفت و آمد كنم؟

پاسخ :
اولا : براى رهائي از چنين وضعيتى و ارشاد اين دسته از افراد، راه‏كارهاى زير پيشنهاد مى‏شود:
1- امر به معروف و نهى از منكر: از امتيازات اسلام آن است كه همه‏ى مردم را ولى و سرپرست همديگر مى‏داند به هيچ كس اجازه نمى‏دهد كه (البته در صورت جمع بودن شرايط) راضى به گناه ديگران شده و آنان را باز ندارد. بلكه به مسلمانان دستور داده كه امر به معروف و نهى از منكر كنند و با امر به معروف، جوّ جامعه را براى رشد خوب‏ها و خوبى‏ها، آماده سازند و با نهى از مكر هم جو جامعه را براى رشد زشتى‏ها نامساعد و تنگ كنند و در نتيجه گناهان، انحراف‏ها و پليدى‏ها نتوانند در محيط اسلامى رشد كرده و ريشه بدوانند. و اين فرصت (امر به معروف و نهى از منكر) پالايشگاه معنوى بزرگى است كه مى‏تواند جامعه را حداقل از غرق شدن در فساد بيشتر، حفظ كند.
به نظر مى‏رسد اگر از امر به معروف و نهى از منكر به طور اصولى و منطقى بهره بگيريم تا حد زيادى تأثير خواهد گذاشت و البته هميشه عده‏ى اندكى پيدا مى‏شوند كه هيچ هنجارى را برنمى‏تابند كه اسلام در برخورد با چنين افرادى علاوه بر امر به معروف و نهى از منكر، عناوين ديگرى هم دارد. نظير: وجوب قطع رابطه با اهل منكر و بزه‏كار و حرمت همنشينى با آنان و وجوب دوستى با اطاعت‏كاران و افراد صالح و بهنجار و احترام و تشويق آنان.
البته همه‏ى موارد امر به معروف و نهى از منكر (غير از مواردى كه به حكومت برمى‏گردد و با قاطعيت همراه است) مى‏تواند با چاشنى محبت همراه باشد.
2- با چنين افرادى به عنوان يك بيمار، برخوردى آكنده از مهر داشته باشيد. همچون برخورد يك پزشك حاذق و مهربان با بيمار خويش.
3- با رفتار شايسته‏مان به آنان بفهمانيم كه اين رفتار و اخلاق نيكو، ثمره‏ى ايمان به خدا و ترس از اوست تا بدين وسيله حساسيت‏هاى موجود را نه در حد يك سليقه‏ى شخصى و خشكه مقدسى، بلكه ناشى از رفتارهاى منطبق با عقل و شرع معرفى كرده و آنان را به سوى مكتب متمايل سازيم. يعنى رفتار ما بايد اسلامى باشد، چرا كه اگر ما از اسلام فقط چند چيز از جمله نماز و روزه آن را رعايت كنيم و اين اعمال در رفتار ما تأثير نداشته باشد، نه تنها نمى‏توانيم آنان را تحت تأثير خويش قرار داده و ارشاد كنيم، بلكه آنان را از اسلام منزجر كرده و دور مى‏كنيم.
4- با دليل و برهانى قانع كننده، مفاسد كارهاى غيراخلاقى، و برون‏دينى را براى چنين افرادى تشريح كرده و با ارائه نمونه‏هايى از عواقب چنين رفتارهايى در عملكرد جوامع و انسان‏هاى سرخورده، از انحرافات آنان جلوگيرى كنيم.
احكام نورانى اسلام از پشتوانه‏ى منطقى بالايى برخوردار است. بنابر اين هيچ حكمى از احكام اسلام تحميلى نيست (تحميل به معناى آن است كه چيزى كه مخالف عقل و مصلحت است با منطق سرنيزه بر انسان‏ها تحميل كنند). بلكه بر اساس حكم عقل و توأم با مصلحت است و اگر هم جايى باشد كه ما به اَسرار آن حكم واقف نباشيم لااقل مخالف با حكم عقل نيست.
5- در صورتي كه قطع رابطه شما با آنها باعث متنبه شدن آنها مي شود از اين اهرم به طور موقت استفاده نماييد و بگوييد من دوست ندارم با كساني كه مرتكب حرام مي شوند هم سخن شوم و يا به حداقل ارتباط با آنها اكتفا كنيد.
6- اگر به سخنان شما چندان اهميت نمي دهند از فرد قابل اعتمادي بخواهيد با دلسوزي كامل آنها را از اين عمل باز دارد و پيامدهاي عملشان را به آنها متذكر شود تا شايد متنبه شوند. 7- از همدلي و دلسوزي كردن نسبت به آنها دريغ نورزيد و ضمن احترام گذاشتن و اظهار علاقه به آنها, آنها را از اين عمل بازداريد نه اين كه آنها را طرد كرده از پيش خود برانيد.
ثانيا : اما در مورد نحوه ي برخورد شما با آنها تأكيد مي شود در صورتي دوستي شما درمقابل تمام سختي ها، نيكو و پسنديده است كه خودتان در آنها هضم نشويد و براي نجات آنها يا يكي از آنها، خودتان گرفتار نشويد زيرا اگر از توان علمي و عملي قوي و قدرتمندي برخوردار نباشيد چه بسا گرفتار همان ورطه اي شويد كه آنها شده اند . در اينجا لازم است دلسوزي و همدردي تان را و نيز احساس مسؤوليت در برابر ناملايمات موجود را بستاييم و به وجود جوانان نيك سرشت و پاك نهادي همچون شما افتخار كنيم ولي اين زنگ خطر را نيز بايد به صدا درآوريم كه گاهي ممكن است انسان براي حفظ و مراقبت از ديگران و يا نجات آنها، خود دچار مشكل شود و يا حداقل نمي توان تأثيرگذار بود و از طرف ديگر خودتان از فعاليت هاي علمي و يا رشد و كمال باز خواهيد ماند.
پس در چنين صورتي نمي توان گفت جوانمردي آن است كه در چنين فضايي بمانيد بلكه عقل حكم مي كند براي نجات خود آنها را فراموش كرد و چه بسا از بيرون و با حفظ خود از هرگونه آلودگي و يا احتمال آلودگي، به تأثيرگذاري روي آنها پرداخت.
www.morsalat.com